یادداشت برداری علمی (درخت حافظه)

چکیده: درخت حافظه روش علمی یادداشت برداری است که به وسیله آن می‌‌توان شکل کلی موضوع و ارتباط بین نکات مختلف را نشان داد. شکل جای­گیری مطالب در درخت حافظه به گونه ای است که یادآوری و دوره مطالب را بسیار آسان می‌‌کند. با خواندن این مقاله با این روش آشنا خواهید شد.

در این روش مطالب به صورت فهرست وار نوشته نمی شوند بلکه شکل شاخه­ای دارند، به این گونه که موضوع اصلی و درجه اهمیت مطالب و ارتباط بین آنها به صورت کاملاً مشخص نشان داده می‌‌شود. مزیت دیگر این روش آن است که به راحتی می‌‌توان مطالب جدید را به درخت حافظه تکمیل شده اضافه کرد، بدون آنکه نظم مطالب از بین برود، در یادداشت برداری معمولی این کار امکان ندارد.

مهم تر از همه اینکه شکل ظاهری درخت حافظه در به خاطر آوردن مطالب کمک بسیاری می‌‌کند. اگر شما شکل درخت حافظه را به خاطر بیاورید و آن را در ذهن خود ترسیم کنید، به طور یقین مطالب ذکر شده در آن و ترتیب جای گیری آنها را نیز به خاطر خواهید آورد. چون در این روش برای درک مطالب و ارتباط آنها با یکدیگر قسمتهای بیشتری از مغز فعال می‌‌شود و یادآوری آسان تر خواهد شد.

درخت حافظه علاوه بر یادداشت برداری در موارد زیر نیز کاربرد دارد:

– خلاصه کردن مطالب

– تنظیم مطالبی که از منابع مختلف گردآوری شده است.

– بررسی مسائل دشوار و پیچیده

– ایجاد طرحی کلی از موضوع مورد مطالعه

ترسیم درخت حافظه

در اینجا قسمتی از یک درخت حافظه را می‌‌بینید که موضوع اصلی آن یادگیری مرحله ای است.

برای ترسیم درخت حافظه به ترتیب زیر عمل کنید:

۱- موضوع اصلی را در پایین صفحه بنویسید و دور آن خط بکشید.

سپس از این قسمت خطی را به طرف بالای صفحه امتداد دهید. این قسمت با شماره ۱ در شکل مشخص شده است.

۲- سپس خطوطی را از خط اصلی انشعاب دهید و نکات مهم مرتبط با موضوع را در کنار این خطوط بنویسید. این قسمتها با شماره ۲ در شکل نشان داده شده است.

۳- اگر مطالب دیگری در ارتباط با نکات قبلی وجود دارد، خطوط قبلی را انشعاب داده و آن مطالب را بنویسید. این قسمتها با شماره ۳ در شکل نشان داده شده است.

۴- خطوط قبلی را باز هم انشعاب داده و مطالب جزئی تر را در کنار آنها بنویسید. (شماره ۴ در شکل)

همان طور که می‌‌بینید این شکل دقیقاً شبیه درختی است که شاخه های آن به همه طرف پراکنده شده است. البته محدودیتی در شکل ظاهری درخت حافظه وجود ندارد، فقط باید به این نکته توجه داشت که موضوع اصلی در پایین و گوشه صفحه قرار گیرد و مطالب دیگر به ترتیب اهمیت از آن منشعب شوند.

بعدها می‌‌توانید مطالب جدیدتر را نیز به همین ترتیب به درخت حافظه اضافه کنید.

تقویت مهارت یادداشت برداری به روش علمی (تکنیک درخت حافظه) وقتی به ترسیم درخت حافظه مسلط شدید، می‌‌توانید از آن به عنوان بهترین وسیله برای دوره مطالب و یا خلاصه نویسی استفاده کنید. بنابراین سعی کنید این مهارت را در خود پرورش دهید.

توصیه های زیر در پرورش این مهارت به شما کمک می‌‌کند:

– در بالای صفحه تاریخ رسم درخت حافظه را بنویسید.

– از کلمات و عبارات کوتاه و کلیدی استفاده کنید.

– مطالب را به صورت کلمات و عبارات کلیدی بر روی درخت حافظه یادداشت کنید و از توضیحات اضافی بپرهیزید. به خاطر داشته باشید که فقط ۲۰ درصد اطلاعات باید روی درخت نوشته شود و ۸۰ درصد بقیه در حافظه نگهداری می‌‌شود. در هنگام دوره کردن اگر چند بار کلمات کلیدی را مرور کنید، ذهن فعال شده و بقیه مطالب را به یاد خواهید آورد.

– خوش خط و خوانا بنویسید. کلمات را با فاصله و خوانا بنویسید تا در خواندن آنها دچار مشکل نشوید.

– برای مشخص کردن مطالب متفاوت، از رنگهای مختلف استفاده کنید. این کار از سردرگمی شما جلوگیری کرده و به فهم مطلب کمک می‌‌کند. می‌‌توانید شاخه اصلی را با یک رنگ مشخص کرده و شاخه های منشعب شده را با رنگ دیگری و به همین ترتیب تا آخر.

– از نشانه‌ها و تصاویر استفاده کنید. در جایی که لازم است از نشانه‌ها و نقاشیهای کوچکی که برایتان معنی دار و مرتبط با موضوع است، استفاده کنید. زیرا هنگام یادآوری مطالب، تصاویر سریع تر از کلمات به ذهن خطور می‌‌کنند و راحت تر به یاد آورده می‌‌شوند.

و نکته آخر اینکه، حتماً یک بار این روش را امتحان کنید تا تأثیر مثبت آن را شخصاً تجربه نمائید و سپس آن را به عنوان یکی از مهارتهای یادگیری به کار بندید.